នៅក្នុងប្រទេសម៉ាលីកាលពីខែមុន សីតុណ្ហភាពបានកើនឡើងលើសពី 48C ទៅទៀត ដែលជាមូលហេតុបង្ករឲ្យមានប្រជាជនរាប់រយនាក់បានស្លាប់ដោយសារតែការឡើងកំដៅខ្លាំងក្នុងភពផែនដី នេះយោងទៅតាមការចុះផ្សាយពី BBC កាលពីថ្ងៃទី ១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។
មានក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវជាច្រើនបានលើកឡើងថា រាល់សកម្មភាពរបស់មនុស្សដូចជាការដុតឥន្ធនៈហ្វូស៊ីល វាក៏ជាកក្តាដែលនាំឱ្យសីតុណ្ហភាពឡើងខ្ពស់ជាងធម្មតារហូតដល់ទៅ 1.4C រួចទៅហើយ។ តែទន្ទឹមនឹងនោះសម្រាប់ការសិក្សាដាច់ដោយឡែកមួយផ្សេងទៀត ដោយស្តីពីគ្រោះរាំងស្ងួតនៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងបាននិយាយថា El Niño ដែលជាខ្យល់បក់នាំមកនូវកំដៅពីមហាលសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកមកកាន់បរិយាកាស គឺមានកម្រឹតធ្ងន់ធ្ងរជាងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុទៅទៀត។
ប្រទេសមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់ Sahel និងនៅទូទាំងទ្វីបអាហ្រ្វិកខាងលិចគឺត្រូវបានវាយប្រហារដោយរលកកំដៅយ៉ាងខ្លាំងខ្លា ដែលបានវាយប្រហារលើឧបទ្វីបមួយនេះចាប់តាំងពីចុងខែមីនា និងបន្តរហូតដល់ដើមខែមេសានេះ។
ប្រសិនបើយើងនិយាយពីរលកកំដៅ ចំពោះប្រទេសដែលមានអាកាសធាតុក្តៅជាងគេបំផុតនៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រីកវិញ នោះគឺជាប្រទេសម៉ាលី និងប៊ូគីណាហ្វាសូ។
នៅក្នុងអត្ថបទរបស់ BBC បានសរសេររៀបរាប់ទៀតថា នៅទីក្រុង Bamako រដ្ឋធានីនៃប្រទេសម៉ាលី មានមន្ទីរពេទ្យ Gabriel Toure បាននិយាយថា ខ្លួនបានកត់ត្រាចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយសារការឡើងកំដៅគឺមានរហូតដល់ទៅ 102 នាក់ ដោយយើងគិតត្រឹមថ្ងៃដំបូងនៃខែមេសាតែប៉ុណ្ណោះ។
ចំពោះតួរលេខខាងលើនេះផងដែរ វាត្រូវបានក្រុមអ្នកជំនាញរបស់BBC សរសេរទៀតថា ទិន្នន័យនេះគឺមានប្រហែលពាក់កណ្តាលនៃអ្នកស្លាប់ ពួកគេភាគច្រើនគឺមានអាយុច្រើនជាង 60 ឆ្នាំ ។
តែបើយើងនិយាយពីក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវវិញបានជឿថា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅក្នុងពិភពលោក គឺបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងរលកកំដៅនារយៈពេលប្រាំថ្ងៃកន្លងមកនេះ។ ការវិភាគថ្មីមួយពីអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយក្រុម World Weather Attribution បង្ហាញទៀតថា សីតុណ្ហភាពខ្ពស់គឺបានកើតឡើងទាំងពេលថ្ងៃ និងពេលយប់ វាពិតជាមិនអាចទៅរួចបែបនេះទេ ប្រសិនបើមនុស្សគ្មានការប្រើប្រាស់ធ្យូងថ្ម ប្រេង ឧស្ម័ន និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើទេនោះ ម្ល៉េះរឿងទាំងនេះវាក៏មិនអាចកើតឡើងបានដែរ។
ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានបង្ហាញឲ្យយើងដឹងថា កំដៅបានកើនឡើងរហូតដល់ 1.5C វាគឺក្តៅជាងធម្មតាច្រើនណាស់ តែទន្ទឹមនឹងនោះនៅក្នុងប្រទេសម៉ាលី និងប៊ូគីណាហ្វាសូ កំថាឡើយក្តៅនៅពេលថ្ងៃ សូម្បីតែសីតុណ្ហភាពនៅពេលយប់សោះវាបែរកាន់តែក្តៅទៅវិញគឺលើសពីធម្មតាច្រើនជាង 2C ហើយប្រសិនបើយើងនិយាយពីតំបន់ទាំងមូលនៃទ្វីបអាហ្វ្រិក សីតុណ្ហភាពរយៈពេលប្រាំថ្ងៃមុនបានកើនឡើងជាមធ្យមគឺខ្ពស់ជាងធម្មតា 1.4C ។
ក្នុងករណីសីតុណ្ហភាពជាមធ្យមនៅក្នុងពិភពលោកនៅពេលនេះ គឺប្រហែលជា 1.2C មានន័យថា វាមានកម្រឹតក្តៅជាងមុនកក្តាដែលបង្កឡើងដោយសារមនុស្ស។ ករណីមួយនេះ បើយោងទៅតាមការលើកឡើងដោយអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនិយាយថា រលកកំដៅដែលខ្ពស់បំផុតមិនធ្លាប់មានពីមុនមកក្នុងប្រទេសម៉ាលី នឹងកើតឡើងម្តងទៀតក្នុងរយៈពេល 200 ឆ្នាំទៀត។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើសីតុណ្ហភាពរួមនៅទូទាំងពិភពលោកនៅតែបន្តកើនឡើងលើសពី 2C នោះរលកកំដៅខ្លាំងបែបនេះនឹងកើតឡើងរៀងរាល់ 20 ឆ្នាំម្តងជាមិនខាន។
ខណៈពេលនេះផងដែរ ក្រុមការងាររបស់ BBC បានសង្កេតឃើញថា គ្រោះរាំងស្ងួតនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤ គឺពិតជាធ្ងន់ធ្ងរជាងឆ្នាំណាទាំងអស់ ហើយអ្វីដែលសំខាន់គឺវាបានវាយប្រហារលើបណ្តាប្រទេសដែលក្រីក្រខ្លាំងជាងគេ។
រលកកំដៅ និងគ្រោះរាំងស្ងួនវាបានធ្វើឲ្យប្រជាជនប្រមាណ 20 លាននាក់ បានប្រឈមនឹងភាពអត់ឃ្លាន តួរយ៉ាងដូចជា នៅក្នុងប្រទេស Zambia និង Zimbabwe មិនមែនគ្រាន់តែខ្វះខាតចំណីអាហារតែមួយមុខនោះទេ តែក៏ខ្វះទឹក ម្យ៉ាងទៀតខាងអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានរកឃើញការផ្ទុះឡើងនៃជំងឺអាសន្នរោគ ជាមួយនឹងគ្រោះមហន្តរាយជាច្រើនទៀត ដែលត្រូវបានប្រកាសនៅក្នុងប្រទេសទាំងពីរ ក៏ដូចជានៅក្នុងប្រទេសម៉ាឡាវីដែលជាអ្នកជិតខាងថែមទៀតផង។
ជារួមមិនថាតែការប្រែប្រួលនៃអាកាសធាតុ ឬក៏បាតុភូតអាកាសធាតុ El Niño ទេ គឺវាសុទ្ធសឹងតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងទៅលើការភ្លៀងធ្លាក់តិច និងគ្រោះរាំងស្ងួតដូចគ្នា។ ព្រោះបើយោងតាមលោក Joyce Kimutai អ្នកស្រាវជ្រាវនៅមហាវិទ្យាល័យ Imperial College London បាននិយាយថា “ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំកន្លងមក ការសិក្សាអំពីអាកាសធាតុបានបង្ហាញថា ព្រឹត្តិការណ៍អាកាសធាតុដែលធ្ងន់ធ្ងរ គឺវាសុទ្ធតែត្រូវបានជំរុញដោយការរួមបញ្ចូលគ្នានៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និង El Niño” ។ ជាឧទាហរណ៍ ដូចជា”គ្រោះរាំងស្ងួតនៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូង វាគឺកើតឡើងដោយសរតែបាតុភូត El Niño ជាចម្បង”។
